„W krainie wyobraźni” – Edukacyjny projekt filmowy

Edukacyjny projekt filmowy był skierowany do uczniów starszych klas liceum ogólnokształcącego (3La, 4La) w ramach przedmiotu zajęcia artystyczne. Zakres czasowy projektu to dwa lata (rok szkolny 2022/2023 i 2023/2024). Forma edukacyjna – nieformalna edukacja przez sztukę, czyli nauka niezamierzona i nieświadoma.

Kontakt ze sztuką pozytywnie wpływa na rozwój prawej półkuli mózgu, która odpowiada m. in. za wyobraźnię, empatię, emocjonalność i ekspresję. Wpływa na zdolność zapamiętywania. Poprawia koncentrację i ma pozytywny wpływ na zdolności matematyczne i językowe. Zmniejsza poziom

stresu. Edukacja przez sztukę jest efektywna, ponieważ przez moc sztuki sięga do emocji i głębokich uczuć, przez co pozostawia trwałe efekty. Pomaga odnaleźć się we współczesnym świecie dzięki połączeniu czterech czynników: umiejętności zauważania, przeżywania, uczenia się i postawę twórczą. Twórca Teorii Dezintegracji Pozytywnej, wybitny polski psychiatra Kazimierz Dąbrowski podkreślał ogromny wpływ sztuki na rozwój człowieka i zalecał prowadzenie edukacji przez sztukę w szkole.

Grupa uczniów uczestniczących w projekcie to osoby o głębokiej, ponadprzeciętnej wrażliwości, mających bogate życie wewnętrzne, które jednak jest w nich ukryte przed światem, w związku z czym niezauważalne na co dzień. Widzimy ich niepełnosprawność, a nie widzimy potencjału

tkwiącego w ich pełnej osobowości. Ich wysoka wrażliwość jest zasobem przyczyniającym się i mogącym być wykorzystanym do pobudzenia i wzrostu rozwoju osobistego. Dzięki wrażliwości uczestnicy projektu mieli nadzwyczajną łatwość w kontakcie ze sztuką w stopniu, który umożliwiał

poddawanie się różnorakim procesom o charakterze dynamicznym. Obecnie nie każdy rodzaj sztuki wywiera pozytywny wpływ na człowieka. Nasze czasy charakteryzują się wizualnym chaosem, naładowaniem wszystkiego niosąc ze sobą wiele zagrożeń. Dlatego jednym z założeń edukacyjnego projektu filmowego był wybór dzieł stanowiących dorobek historii kina, oddziaływanie na uczniów poprzez dzieła wybitne wybierane pod kątem ich wartości artystycznych i wkładu w światową historię sztuki filmowej. Prawda jest podstawą i warunkiem w sztuce, piękno budzi radość i zawiera w sobie dobro. By przygotować uczniów do odbioru sztuki wysokiej konieczne było zapoznanie ich z podstawami wiedzy o filmie. Poznanie definicji filmu, jego struktury, języka, twórców nadało uczestnikom projektu kompetencji, dzięki którym stali się bardziej świadomymi odbiorcami potrafiącymi

dostrzegać wielopłaszczyznowość dzieła filmowego. Etap wczesny projektu to kilkunastominutowe filmy dokumentalne tematycznie związane ze

środowiskiem szkolnym, niepełnosprawnościami. Później przyszedł czas na poznawanie bohatera indywidualnego i zbiorowego w filmie dokumentalnym, szukanie prawdy o człowieku w świecie dokumentu filmowego. Następnie uczniowie wzbogacali swoje doświadczenia filmowe o

inne gatunki : animację i film fabularny. Stopniowo zapoznawali się z dorobkiem i największymi osiągnięciami kina polskiego i światowego, poznawali wybitnych twórców i ich dzieła. Podróż, jaką odbyli w ciągu dwóch lat trwania projektu prowadziła przez różne nurty i zjawiska w kinie : Polska Szkoła Filmowa, czeska Nowa Fala, surrealizm, kino amerykańskie, szwedzkie, kino autorskie, kino awangardowe i inne.

Scenariusze zajęć wnosiły dużo ważnych dla edukacji kontekstów, jak np. kontekst historyczny, kontekst kulturowy, literatura, muzyka filmowa, nurty artystyczne w sztuce, biografie i życiorysy. Ta dodatkowa wiedza pomagała uczniom poszerzać swoje horyzonty myślowe i poznawać świat.

Film jako fono fotograficzna odbitka rzeczywistości daje odbiorcy możliwość poznania i dzięki temu spełnia funkcję edukacyjną.

​

W czasie dwuletniego cyklu zajęć widoczny był stopniowy rozwój dojrzałości emocjonalnej i intelektualnej w uczniach. Na początku naszej wspólnej drogi widoczny był w nich zaledwie zalążek zdolności intelektualnych, a do tego część uczniów funkcjonowała jeszcze na poziomie dziecka. Podopieczni startowali z różnych poziomów percepcji: umiejętności postrzegania, rozumienia i nazywania oglądanych treści. Z czasem dało się zaobserwować, że pod względem intelektualnym uczniowie mający deficyty funkcjonują powyżej tzw. normy rozwojowej. Gdy poczuli się bezpiecznie, zaczęli się otwierać i uzewnętrzniać swoje przeżycia formułując zaskakujące oryginalnością i świeżością myślenia, a także głębią poznawczą myśli. Prezentowali niekonwencjonalny sposób myślenia. Dostarczanie im wartościowych i wymagających wysiłku intelektualnego oraz wrażliwości treści sprawiało, że uruchamiali w sobie potencjał intelektualny i emocjonalny. Wykazywali też coraz więcej skupienia i zainteresowania oraz aktywności podczas zajęć. Tematy poruszane w filmach stawały się im bliskie: dotykały otaczającego świata, w którym żyją i muszą się odnaleźć, ale również wewnętrznych przeżyć, wspomnień, doświadczeń.

 

Film może mieć dobroczynny wpływ na psychikę, np. może łagodzić objawy depresji lub innych mechanizmów obronnych. Pozwala uwolnić emocje, np. płacz osobom, które na co dzień nie okazują emocji. Oglądanie filmu daje widzowi poczucie bezpieczeństwa – opowiada o bohaterze filmowym, nie o nas. Dzięki temu widz może bezpiecznie przeżyć trudne emocje, przed którymi ucieka bądź na co dzień nie ma do nich dostępu.

W czasie trwania projektu takie zdarzenia miały miejsce. Uczestnicy, którzy dopuścili do siebie, pozwolili sobie na przeżycie tych trudnych, niechcianych przez nich emocji potrzebowali dla siebie więcej czasu na przemyślenia, zatrzymania się . Powracali do nich z dystansem – w poczuciu

bezpieczeństwa, artykułując rzeczy ważne, stając się mocniejsi (dojrzalsi). Grupa udzielała im wsparcia, nigdy nie byli pozostawieni sami sobie.

Edukacyjny projekt filmowy pozwolił uczestnikom odkrywać własną tożsamość już nie dziecka, a wchodzącej w dorosłość osoby , która zaczyna rozumieć świat i innych, jest bardziej odporna na trudne sytuacje w życiu. Prowadzący projekt nauczyciele i jego uczestnicy przekonali się, że

podstawą międzyludzkich relacji jest szczerość, partnerstwo i bliskość, wzajemne inspirowanie się i dzielenie przeżyciami.

Edukacyjny projekt filmowy pozwolił uczniom na wszechstronny rozwój, wzmocnił w nich poczucie własnej wartości i był swoistą szczepionką, by móc stawić czoła przyszłym wyzwaniom życia.

 

Jako prowadzące wierzymy, że efekty naszej pracy będą trwałe.